«Η δοκιμασία που περνάει η Ελλάδα αποτελεί μια «ελληνική τραγωδία», η οποία όμως έχει γίνει πλέον ευρωπαϊκή τραγωδία» ανάφερε, μεταξύ άλλων, ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου κατά την παρέμβασή του στη συζήτηση με θέμα «Μελλοντικές θέσεις εργασίας και ανάπτυξη: πώς μπορούν οι κεντροαριστερές κυβερνήσεις να κάνουν τη διαφορά», στο πλαίσιο διάσκεψης που διοργανώνουν οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές στο Όσλο της Νορβηγίας.
Ο κ. Παπανδρέου πρόσθεσε επίσης ότι αυτή η δοκιμασία αφορά τόσο στην πολιτική βούληση όσο και στην ευρωπαϊκή συνοχή, και υπογράμμισε ότι σήμερα αντί όλοι οι ευρωπαίοι να είναι ενωμένοι για την από κοινού αντιμετώπιση της κρίσης «αντί να συντονίζουμε πραγματικά τις αντιδράσεις και τις απαντήσεις μας στην κρίση, αντί να έχουμε μια ενιαία απάντηση στην πλειάδα των παγκοσμίων κρίσεων, αρχής γενομένης από την ανεργία ως το περιβάλλον και βεβαίως τη χρηματοπιστωτική κρίση, γινόμαστε ξενόφοβοι και φοβικοί απέναντι σε εθνότητες. Αναζητούμε αποδιοπομπαίους τράγους. Αλληλοκατηγορούμαστε. Ισχυριζόμαστε ότι φταίει ο Νότος ή ίσως η περιφέρεια ή οι μετανάστες. Προφανώς, κάτι τέτοιο αποδυναμώνει την Ευρώπη, γιατί χάνουμε τις δυνατότητες που διαθέτουμε πραγματικά».
Ειδικότερα, η εισαγωγική παρέμβαση του Έλληνα πρωθυπουργού έχει ως εξής:
«Κάθε φορά που έρχομαι στη Νορβηγία - Jens, σε ευχαριστώ για την πρόσκληση και για τη φιλοξενία της διοργάνωσης - θυμάμαι ότι όταν ήμουν παιδί, ήμουν εδώ, με την οικογένειά μου, ως πρόσφυγας. Ο πατέρας μου, μάλιστα, είχε νορβηγικό διαβατήριο, διότι δεν μπορούσε να πάρει τότε ελληνικό.
Επομένως, η Νορβηγία είναι ένα καταφύγιο. Όμως, ζούμε σε μια εποχή, όπου δεν πρέπει να κοροϊδευόμαστε: στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει κανένα καταφύγιο στον κόσμο μας. Τα προβλήματά μας είναι τόσο αλληλένδετα και τόσο αλληλοεξαρτώμενα, που όλοι πρέπει να εργαστούμε από κοινού.
Και πιστεύω ότι αυτό το μήνυμα θα θέλαμε να σας μεταφέρουμε εκ μέρους της Ελλάδας, ότι δηλαδή η "ελληνική τραγωδία" έχει γίνει ευρωπαϊκή και τη διαχειριζόμαστε, αλλά θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερες διαστάσεις.
Φρονώ ότι πρόκειται για μια δοκιμασία και, στο σημείο αυτό, θα ήθελα να πω δυο λόγια σχετικά με την Ευρώπη και τα όσα θα μπορούσε, αλλά και θα έπρεπε να σημαίνει η προοδευτική Ευρώπη, διότι πρόκειται για μια δοκιμασία, επί της ουσίας, τόσο της πολιτικής βούλησης, όσο και της ευρωπαϊκής συνοχής. Η κρίση θέτει σε δοκιμασία τις θεσμικές μας δυνατότητες, θέτει σε δοκιμασία την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα. Θέτει σε δοκιμασία έννοιες και αντιλήψεις, όπως ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα και αλληλεγγύη. Θέτει σε δοκιμασία τη συνολική μας ικανότητα να διαχειριστούμε την τωρινή παγκόσμια κρίση με τρόπο αποτελεσματικό.
Μπορεί αυτό να μην ακούγεται επιστημονικό, θα ήθελα όμως, παρά ταύτα, να κάνω τη διάκριση μεταξύ της συντηρητικής και της προοδευτικής προσέγγισης, καθώς παρατηρούμε σήμερα ένα συντηρητισμό στην Ευρώπη, αλλά και εκτός Ευρώπης, όπου βλέπουμε μια πολιτική εκφοβισμού και υποβόσκουσας απαισιοδοξίας, όσον αφορά τις δυνατότητες των κοινωνιών μας. Από την άλλη, θεωρώ ότι εμείς εκπροσωπούμε την πολιτική της ελπίδας, της υποκείμενης πίστης στην ενδυνάμωση των κοινωνιών μας και στα όσα μπορούμε να πετύχουμε, γιατί πολλά μπορούμε να πράξουμε συνεργαζόμενοι.
Επιτρέψτε μου να επισημάνω πέντε σημεία σε αυτή την τραγωδία, καθώς και κάποιες αντιφάσεις, με τις οποίες βρεθήκαμε αντιμέτωποι. Αντιμετωπίσαμε και εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε τεράστιο χρέος και έλλειμμα και πιστεύω ότι, εύλογα, δεν μπορούμε να θεωρούμε την ύπαρξη τεραστίου χρέους και ελλείμματος, ως στοιχεία προοδευτικά. Μάλιστα, αυτό ακριβώς επεσήμανε και ο Jens, ότι δηλαδή είναι δυνατόν να είμαστε ταυτοχρόνως και αποτελεσματικοί και δίκαιοι.
Αν και πρόκειται για ένα τεράστιο βάρος, κατορθώσαμε με επιτυχία να περικόψουμε τον προϋπολογισμό κατά 5% σε ένα έτος, μεταρρυθμίζοντας το συνταξιοδοτικό μας σύστημα κατά το πρόσφατο έτος και καθιστώντας το βιώσιμο, μεταρρυθμίζοντας το φορολογικό σύστημα και καθιστώντας το περισσότερο δίκαιο, ανοίγοντας κλειστά επαγγέλματα στην Ελλάδα, θεμελιώνοντας την τοπική διακυβέρνηση, βελτιώνοντας τη διαφάνεια, καθώς όλα τα έγγραφα δημοσιοποιούνται στο Διαδίκτυο για κάθε ευρώ που δαπανάται, και εισάγοντας την αξιοκρατία στις δημόσιες υπηρεσίες.
Και ήδη, είναι εμφανή τα πρώτα θετικά αποτελέσματα: αύξηση κατά 40% των εξαγωγών, ελπιδοφόρα πορεία του τουρισμού για φέτος, άνοδος του αγροτικού τομέα και επικείμενες επιδοτήσεις θέσεων εργασίας. Κινούμαστε προς την κατεύθυνση της πράσινης οικονομίας και επενδύουμε σε αυτήν. Ακόμη και το ΔΝΤ σήμερα δήλωσε ότι το χρέος μας είναι βιώσιμο: μπορούμε να διαχειριστούμε το χρέος μας, χωρίς αναδιάρθρωση.
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, οι αγορές συνεχίζουν να μας πλευροκοπούν αδιάκοπα, τα μέσα ενημέρωσης διαβλέπουν την έλευση του τέλους του κόσμου και το όλο κλίμα καλλιεργεί το φόβο.
Οι κόποι και οι θυσίες των πολιτών και της νεολαίας μας δεν μοιάζουν αρκετά, ώστε να εκτονωθεί η κατάσταση και να πάρουμε μια ανάσα.
Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη πράξη του δράματος, μετά από ένα χρόνο σκληρής δουλειάς.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά μια συστημική αντίφαση εντός της Ε.Ε. Δημιουργήσαμε μια νομισματική ένωση, αλλά βρισκόμαστε στο μέσον της προσπάθειας. Αποφασίσαμε να προασπίσουμε το ευρώ. Η Ελλάδα αποφάσισε, όπως άλλωστε και οι πολίτες της Ευρωζώνης αποφάσισαν, ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ. Δεν υπάρχει πισωγύρισμα στην Ευρώπη.
Όμως, δεν προχωρούμε αρκετά προς τα εμπρός. Βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι κάπου στα μισά της διαδρομής. Παρότι δημιουργήσαμε ένα νέο μηχανισμό αντιμετώπισης των προβλημάτων, είτε αυτά ανακύπτουν στην Ελλάδα ή στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, πρέπει να κινηθούμε προς τα εμπρός, όπως ακριβώς έχουν επισημάνει οι σοσιαλιστές και αρκετοί άλλοι - όπως και ο καλός μου φίλος Poul, που αγωνίζεται για το σκοπό αυτό - ώστε το κοινό ευρωπαϊκό ομόλογο, παραδείγματος χάριν, να αποτελέσει αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της λύσης του ζητήματος της διαχείρισης του χρέους.
Στο σημείο αυτό, επομένως, η προοδευτική πολιτική μπορεί να λειτουργήσει ως θετική και αποτελεσματική απάντηση στην κρίση.
Σημείο τρίτο: η Ευρώπη σήμερα, περισσότερο από ποτέ, αποτελεί δυνητική απάντηση στα παγκοσμιοποιημένα μας προβλήματα. Δεν πρόκειται μόνο για έργο ειρήνης, όπως ισχύει κατά παράδοση, αναφορικά με την Ανατολή και τη Δύση, τα Βαλκάνια, το Κυπριακό και λοιπά. Ταυτοχρόνως, αποτελεί και παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο κυρίαρχα κράτη, με διαφορετικά πολιτιστικά υπόβαθρα, είναι σε θέση να συμμεριστούν την αντίληψη της ενιαίας κυριαρχίας, ώστε να διαχειριστούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από κοινού και, μάλιστα, με τρόπο αποτελεσματικό και με βάση αξίες, όπως Δημοκρατία, κράτος Δικαίου, ελεύθερο εμπόριο, αλλά επίσης και με κοινωνική συνοχή.
Και όμως, σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε νομίζω, βλέπουμε ότι, στην Ευρώπη, αντί να συντονίζουμε πραγματικά τις αντιδράσεις και τις απαντήσεις μας στην κρίση, αντί να έχουμε μια ενιαία απάντηση στην πλειάδα των παγκοσμίων κρίσεων, αρχής γενομένης από την ανεργία ως το περιβάλλον και βεβαίως τη χρηματοπιστωτική κρίση, γινόμαστε ξενόφοβοι και φοβικοί απέναντι σε εθνότητες. Αναζητούμε αποδιοπομπαίους τράγους. Αλληλοκατηγορούμαστε. Ισχυριζόμαστε ότι φταίει ο Νότος ή ίσως η περιφέρεια ή οι μετανάστες. Προφανώς, κάτι τέτοιο αποδυναμώνει την Ευρώπη, γιατί χάνουμε τις δυνατότητες που διαθέτουμε πραγματικά.
Το γεγονός αυτό, μας οδηγεί σε ένα τέταρτο σημείο, που συνδέεται με τις ιδιαιτερότητες του δράματος που ζούμε στην Ελλάδα, διότι η Ελλάδα, παρότι βρισκόμαστε εν μέσω οικονομικής κρίσης, παραμένει ως χώρα ένας φορέας σταθερότητας για την ευρύτερη περιοχή και την Ευρώπη. Η Ελλάδα εξακολουθεί να αποτελεί βασικό παράγοντα σταθερότητας στα Βαλκάνια, θεμελιώδους σημασίας για τη σχέση με την Τουρκία και την επίλυση του Κυπριακού, χώρα-κλειδί για την περιοχή, η οποία περνάει μια δύσκολη περίοδο δημοκρατικής επανάστασης, αλλά και λοιπών προβλημάτων, όπως εκείνα στη Λιβύη, για την αντιμετώπιση των οποίων αναλάβαμε ακόμη και πρωτοβουλίες, ώστε να εξευρεθεί μια διπλωματική λύση στο πρόβλημα.
Και μάλιστα, η Ελλάδα τυγχάνει να αποτελεί, όχι μόνο για τη Δύση, αλλά και γι' αυτά τα κινήματα ακόμη, σύμβολο Δημοκρατίας. Έχω ξαναπεί ότι δεν θα μπορούσαμε να ταυτίσουμε τη Δημοκρατία με τη Δύση ή με την εκχριστιανισμένη Ευρώπη, όπως κάποιες φορές επιχειρούν να κάνουν οι συντηρητικοί. Η Δημοκρατία θεμελιώθηκε σε μια πόλη-κράτος, που διέθετε όχι έναν, άλλα 12 θεούς, και βρισκόταν στην καρδιά της Μεσογείου.
Αυτό ακριβώς καταδεικνύει και τις δυνατότητες που διαθέτει η Ευρώπη εντός της ευρύτερης περιοχής. Δυνατότητες, τις οποίες όμως δεν αξιοποιεί, ενώ με ενιαίες πολιτικές θα μπορούσαμε να ενθαρρύνουμε την ειρήνη, να βοηθήσουμε να καλλιεργηθεί μια νέα σχέση με τον αραβικό κόσμο και, βεβαιότατα, θα επιτυγχανόταν αυξημένη σταθερότητα.
Τα τελευταία αλλά όχι έσχατα στοιχεία της "τραγωδίας", αποτελούν η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα. Η Ε.Ε. θα μπορούσε να μετατρέψει την τρέχουσα οικονομική κρίση, σε ευκαιρία για ένα βελτιωμένο κανονιστικό πλαίσιο, όπως ακριβώς είπε και ο Jens. Το ίδιο ισχύει και για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, της ενεργειακής κρίσης, της επισιτιστικής κρίσης, των περιφερειακών επαναστάσεων, του μεταναστευτικού κτλ.
Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης - θα το αποκαλέσω μοντέλο "πράσινης ανάπτυξης" - μέσω επενδύσεων σε υποδομές, στην πράσινη γεωργία, στην εκπαίδευση υπέρ αυτού του νέου τύπου πράσινης οικονομίας, στα ενεργειακά δίκτυα, στη διασύνδεση όλης της Ε.Ε. μέσα σε μια ενιαία αγορά, μέσω του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και στις αναπτυξιακές μας δυνατότητες, ώστε να επιτύχουμε ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα και απασχόληση για τους νέους και προς όφελος των κοινωνιών μας.
Δεν θα πρέπει επομένως να αντιμετωπίσουμε την ανταγωνιστικότητα απλώς ως μέσο διαχείρισης του προβλήματος των εθνικών χρεών και των ελλειμμάτων και απλής επιβολής λιτότητας σε επίπεδο κράτους, αλλά ως ένα ευρωπαϊκής εμβέλειας εγχείρημα, χάριν του οποίου πρέπει να επενδύσουμε και να πετύχουμε ρυθμούς ανάπτυξης.
Θα ήθελα, εν κατακλείδι, να δηλώσω απερίφραστα ότι η Ευρώπη διαθέτει δυνατότητες και, μάλιστα, πολύ μεγάλες. Θεωρώ όμως ότι, αυτή τη στιγμή, διασπαθίζει τις δυνατότητές της αυτές και ότι ο κόσμος γίνεται λιγότερο δίκαιος, ενώ η Ευρώπη είναι σε θέση να διαδραματίσει - και όντως διαδραματίζει - έναν πιο παγκόσμιο ρόλο σε αυτό τον κόσμο της ανισότητας, της μειούμενης αίσθησης ασφάλειας, του αυξανόμενου - δυστυχώς - εθνικισμού, της μεγαλύτερης συγκέντρωσης εξουσίας και, προφανώς, της αυξημένης ανεργίας.
Όλα αυτά επιφέρουν τη φθορά στις δημοκρατικές αξίες και τους θεσμούς μας και προκαλούν ένα αίσθημα απογοήτευσης στις κοινωνίες μας.
Άρα, η πρόκληση και το δίλημμα που αντιμετωπίζουμε είναι, κατά τη γνώμη μου, το εξής: είτε εξανθρωπίζουμε την παγκοσμιοποίηση, είτε θα επικρατήσουν όλο και περισσότερο τάσεις εξτρεμισμού, λαϊκισμού, βίας και απογοήτευσης.
Στο σημείο αυτό, φρονώ ότι εμείς, οι προοδευτικές δυνάμεις, εκπροσωπούμε την ελπίδα, ότι είναι δυνατόν και όντως πρόκειται να εξανθρωπίσουμε την παγκοσμιοποίηση και ότι, προφανώς, αυτό θα το πράξουμε εδώ, στην Ευρώπη.
Σας ευχαριστώ πολύ».
Κέρδος online 13/5/2011 18:57
